KOMISJA DZIEDZICTWA TECHNIKI PKN ICOMOS

__________________________________________________________________________________

Przedmiot, cel i metody działania komisji

Działania wspierające ochronę najcenniejszych zabytków przemysłu i techniki w Polsce, uczestnictwo w procedurach wpisu na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO na rzecz wpisów do rejestru zabytków.

Przewodniczący

Miron Urbaniak,  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Skład osobowy (2021)

1. Waldemar Affelt,
2. Joanna Bielawska-Pałczyńska,
3. Grzegorz Grajewski,
4. Dorota Grygiel,
5. Michał Jerczyński,
6. Janusz Rymsza,
7. Zbigniew Tucholski,
8. Miron Urbaniak.

Historia

2015-2018

Komisja dziedzictwa techniki została utworzona w 2015 r. z inicjatywy ówczesnego Prezesa PKN ICOMOS Polska, prof. Bogusława Szmygina. Jej przewodniczącym/koordynatorem został dr hab. Miron Urbaniak, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, a jednym z pierwszych członków był znany i ceniony specjalista w sferze zabytków techniki i ich ochrony, dr inż. Waldemar Affelt (od 2012 r. członek Głównej Komisji Konserwatorskiej).

              Od początku swego istnienia członkowie Komisji dziedzictwa techniki angażowali się aktywnie w ochronę najcenniejszych zabytków przemysłu i techniki w Polsce, żeby wspomnieć inicjatywę ochrony prawnej i zmianę drastycznych planów modernizacyjnych zabytkowych śluz Kanału Gliwickiego, prace remontowo-konserwatorskie słynnego mostu wiślanego w Tczewie z połowy XIX w., tudzież wpis na listę Pomników Historii zespołu tężni oraz warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku (2017 r.). Równocześnie uczestniczyli też w procedurach wpisu na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO unikatowych podziemi górniczych (wraz z systemem gospodarki wodnej) w Tarnowskich Górach (2016–2017 r.) czy też wyrobisk górniczych krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich (2018 r.).

              Niezależnie od tych bardziej spektakularnych przedsięwzięć, członkowie Komisji prowadzili też działalność na rzecz wpisów do rejestru zabytków innych znanych obiektów przemysłu i techniki w Polsce, m.in. zabudowań Stoczni Gdańskiej, dawnej elektrowni miejskiej w Poznaniu na Garbarach, obiektów byłego ZNTK w Poznaniu, wreszcie też granicznego dworca kolejowego w Nowych Skalmierzycach. Równolegle realizowana była działalność naukowo-edukacyjna, przejawiająca się w udziale członków w licznych forach lub konferencjach polskich oraz międzynarodowych, m.in. udział w konferencji dot. ochrony dziedzictwa kolejowego w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej (2017 r.) czy też polsko-niemieckiej konferencji dot. ochrony zabytków kolejowych w Polsce i Niemczech (2017 r.).

              Wśród ważniejszych publikacji poświęconych ochronie dziedzictwa przemysłowo-technicznego oraz szeroko rozumianej ochronie zabytków wymienić trzeba następujące prace: W. Affelt, Technitas. Konteksty dziedzictwa kulturowego techniki, Zabrze 2015; M. Urbaniak, Dzieła hydrotechniki w Polsce. Kanał Górnośląski (Gliwicki), Łódź 2015; A. Mistewicz, Z. Tucholski, Wiślane porty Warszawy. Historia infrastruktury żeglugi śródlądowej stolicy, Warszawa 2017; W. Affelt [et.al.], Zabytkowa infrastruktura kolejowa Polski i Niemiec. Dialog konserwatorski Warszawa – Berlin, Warszawa 2018;M. Jerczyński, Koleją przez Łódź. Łódzkie stacje kolejowe, Łódź 2018.Istotny był też udział dra inż. Waldemara Affeltaw 2015 r. w opracowaniuStudium wyboru ochrony konserwatorskiej terenów i obiektów postoczniowych w Gdańsku(autorzy: W. Affelt, T. Błyskosz, M. Gawlicki, B. Szmygin) dla Urzędu Miasta Gdańsk: https://mlodemiasto.files.wordpress.com /2015/08/icomos.pdf,  które zmieniło stosunek państwowych służb konserwatorskich do objęcia ochroną prawną tego zespołu.

2019-2020

 W 2019 r. Komisja dziedzictwa techniki względnie jej członkowie kontynuowali działalność związaną ze wspieraniem Służb Konserwatorskich w sferze ochrony zabytkówtechniki, opracowując dokumentacje i ekspertyzy służące wpisom do rejestru zabytkówobiektów dziedzictwa przemysłowo-technicznego. Jednocześnie wzięli czynny udział (wykłady) w Szkole Letniej PKN ICOMOS Polska, zorganizowanej w końcu sierpnia w Bydgoszczy, a poświęconej dziedzictwu techniki (na przykładzie bydgoskiego szlaku TeH2O) i jego ochronie. Wśród ważniejszych publikacji na uwagę zasługuje przede wszystkim praca poświęcona Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (J. Bielawska-Pałczyńska, H. Hałas-Rakowska, Powszechna Wystawa Krajowa 1929, Łódź 2019) czy też numer trzeci czasopisma „Renowacje i Zabytki” (nr 3, 2019), prezentującydorobek konserwatorski Poznania i rocznicę Powszechnej Wystawy Krajowej, w tym artykuł omawiający szczegółowo prace konserwatorskie Dworca Zachodniego w Poznaniu.

Oprac.: Miron Urbaniak