W dniach 2-4 lipca 2025 w województwie lubuskim odbyła się I edycja Akademii Konserwatorskiej PKN ICOMOS. Akademia Konserwatorska PKN ICOMOS to nowa inicjatywa skierowana do doświadczonych specjalistów – konserwatorów, architektów, urbanistów oraz przedstawicieli administracji publicznej – którzy na co dzień zajmują się ochroną, utrzymaniem i konserwacją dziedzictwa kulturowego oraz zarządzaniem nim w realiach współczesnych wyzwań społecznych, gospodarczych oraz prawnych.
Akademia stanowi rozwinięcie formuły Szkół Letnich, które Polski Komitet Narodowy ICOMOS organizuje nieprzerwanie od 2015 roku. Szkoły te, skierowane głównie do osób rozpoczynających swoją drogę zawodową w dziedzinie ochrony dziedzictwa, cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Ujawniły one jednocześnie potrzebę stworzenia platformy merytorycznego rozwoju na wyższym poziomie zaawansowania, adresowanej do osób posiadających już wieloletnie doświadczenie zawodowe i gotowych do pogłębione wymiany wiedzy eksperckiej.
Akademia rozpoczęła się od rejestracji uczestników w Ratuszu w Zielonej Górze. Uroczystego otwarcia dokonali Lubuska Wojewódzka Konserwator Zabytków Barbara Bielinis-Kopeć, Prezes PKN ICOMOS Bogusław Szmygin oraz Wiceprezydent Miasta Zielona Góra Marek Kamiński.
Pierwszym blokiem tematycznym była współpraca państwowych i samorządowych służb konserwatorskich. Wykłady i prezentacje koncentrowały się na funkcjonowaniu służb konserwatorskich na różnych szczeblach:
- Barbara Bielinis-Kopeć (Lubuska Wojewódzka Konserwator Zabytków) przedstawiła perspektywę 70-lecia działalności konserwatorów w województwie lubuskim
- Izabela Ciesielska (Miejska Konserwator Zabytków w Zielonej Górze) omówiła doświadczenia miejskiej służby konserwatorskiej w Zielonej Górze
- Bartosz Idryjan (Powiatowy Konserwator Zabytków w powiecie żagańskim) zaprezentował działania konserwatorskie w powiecie żagańskim
Następnie odbyła się dyskusja panelowa na temat zalet i wad obecnych podziałów kompetencyjnych. Wzięli w niej udział przedstawiciele wojewódzkiej (państwowej) i samorządowej administracji konserwatorskiej z całej Polski (m.in. Katarzyna Dziura – Zastępca Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Robert Hirsch –Miejski Konserwator Zabytków Miasta Gdynia, Michał Krasucki – Stołeczny Konserwator Zabytków, Marta Rymar – Miejska Konserwator Zabytków w Krośnie, Tomasz Wolender – Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków) co umożliwiło konfrontację doświadczeń i stanowisk. Dyskusję prowadził Prezes PKN prof. Bogusław Szmygin. Wnioski z dyskusji prezentujemy w załączeniu.
Po obiedzie w zielonogórskiej Palmiarni, w której uczestnicy Akademii Konserwatorskiej gościli na zaproszenie Prezydenta Zielonej Góry, była okazja do spaceru po zabytkach Zielonej Góry, ze szczególnym uwzględnieniem zrewitalizowanych piwnic winiarskich. Następnie odbył się przejazd do Zatonia, gdzie zwiedzano zabezpieczone ruiny pałacu i spotkano się z Jarosławem Skorulskim ze Stowarzyszenia Nasze Zatonie – inicjatorami prac ratunkowych. Dzień zakończyła kolacja integracyjna.
Drugiego dnia uczestnicy zwiedzili zamek i park w Żarach, poznając projekt jego adaptacji na cele kulturalne. Towarzyszyło temu spotkanie z władzami miasta i Arkadiuszem Gutką ze Stowarzyszenia Region Łużyce, które opiekuje się zamkiem. Podczas obchodu zamku dyskutowane były potencjalne rozwiązania konserwatorskie, przeanalizowano także dotychczasowe decyzje projektowe oraz prace restauratorskie. Z zamku grupa udała się na krótkie zwiedzanie miasta.
Po spacerze po Żarach i obiedzie w Żaganiu, kontynuowano tematykę adaptacji zabytków rezydencjonalnych podczas bloku wykładowego:
- Dominik Mączyński przedstawił zagadnienia techniczne i projektowe adaptacji zamków
- Michał Bogusławski zaprezentował konkretne rozwiązania projektowe dla zamku w Żarach
- Barbara Bielinis-Kopeć omówiła aspekt formalny – zalecenia konserwatorskie oraz decyzje administracyjne
Blok zakończyła dyskusja podsumowująca, moderowana przez Prezesa PKN ICOMOS, prof. Bogusława Szmygina. Wnioski prezentowane są w załączeniu. W rozmowie, poza uczestnikami Akademii Konserwatorskiej, wzięli udział przedstawiciele kluczowych stron: konserwatora zabytków, projektanta, inwestora (reprezentowanego przez zastępczynię burmistrz miasta) oraz środowiska eksperckiego (historycy, muzealnicy, regionaliści).
Wykłady oraz dyskusja odbyły się w gościnnych progach auli Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Żaganiu, czyli dawnego szpitala św. Doroty. Uczestnicy mieli okazję zwiedzić cały kompleks i omówić przeprowadzone prace konserwatorsko-restauratorskie. Dzień zakończył spacer po Żaganiu i kolacja.
Ostatni dzień rozpoczął się zwiedzaniem Pomnika Historii – dawnego opactwa augustianów w Żaganiu z przewodniczką, która przybliżyła jego historię i stan zachowania. Po przejściu przez kościół i klasztor, w sali multimedialnej odbył się blok wykładowy poświęcony zagadnieniom prawnym oraz aranżacji wnętrz sakralnych.
W tej części skupiono się na:
- Problematyce praw autorskich w konserwacji zabytków – wykład poprowadził prof. Wojciech Kowalski z NID
- Kolorystyce i roli barw we wnętrzach sakralnych na przykładzie Żagania – o czym opowiedział Marcin Kozarzewski, zajmujący się konserwacją wnętrz poklasztornych w Żaganiu
- Kościele św. Jana w Gdańsku – prezentację procesu adaptacji na cele kultury poprowadziła Iwona Berent – Kierownik Centrum św. Jana
Poniżej znajdą Państwo program Akademii Konserwatorksiej, podsumowania dyskusji oraz link do galerii zdjęć z wydarzenia.
Serdecznie zapraszamy przedstawicieli regionów oraz konserwatorów do nawiązania współpracy przy kolejnych edycjach Akademii.
Program Akademii Konserwatorskiej wraz z biogramami prelegentów, gości oraz ogranizatorów:
Podsumowanie dyskusji:
Galeria zdjęć:
opracowanie: Alina Tarsa, Sekretariat PKN ICOMOS
